ห้องสมุดแต่ละแห่ง มักจะมีหนังสือที่มีหลาย ๆ ขนาด และมักจะมีหนังสือขนาดใหญ่หรือมีความกว้างมากกว่าปรกติ ทั้งนี้ การจัดหนังสือที่มีขนาดใหญ่หรือมีความกว้างมากกว่าหนังสือทั่วไป รวมกับหนังสือทั่วไป ก็ย่อมทำได้ และห้องสมุดส่วนใหญ่ก็มักจะจัดรวมกัน แต่การแยกหนังสือที่มีขนาดใหญ่หรือมีความกว้างมากกว่าปรกติ ออกจากชั้นหนังสือทั่วไป แยกออกมาเป็นมุมหนังสือที่มีขนาดใหญ่หรือ Oversize ก็จะทำให้การจัดชั้นหนังสือทั่วไปมีขนาดเท่า ๆ กัน ความกว้างของชั้นหนังสือ หรือความสูงของชั้นหนังสือเท่ากัน แลดูเป็นระเบียบ และเจ้าหน้าที่ ผู้จัดชั้นหนังสือก็ไม่ต้องขยับหรือขยายความกว้างของหนังสือบ่อย ๆ ถ้าต้องพบกับหนังสือที่มีความใหญ่หรือสูงหรือกว้างกว่าความสูงของชั้นหนังสือโดยทั่วไป

ตัวอย่างภาพหนังสือที่มีหลากหลายขนาดจัดรวมอยู่ด้วยกัน

ภาพที่ 1 หนังสือทุกขนาดจัดรวอยู่ในชั้นหนังสือเดียวกัน

การเปรียบเทียบกับหนังสือที่มีขนาดปกติให้เห็นความแตกต่างด้านความสูงของหนังสือ ดังภาพที่ 2 Read the rest of this entry »

หนังสือ เป็นทรัพยากรสารเทศหลักที่มีอยู่ในห้องสมุด จึงต้องมีการจัดเก็บให้ตรงตามหมวดหมู่และตำแหน่งที่ถูกต้อง ตามหลักการของการจัดหมวดหมู่เนื้อหาของหนังสือ เพื่อให้สะดวกแก่การค้นหาของผู้ใช้บริการ

การที่ต้องมีการจัดเรียงหนังสือให้ถูกต้องตามหมวดหมู่นั้น เนื่องจากมีหนังสือเข้ามาในส่วนของงานบริการเพื่อให้บริการผู้ใช้อยู่เสมอและอย่างต่อเนื่อง และผู้ใช้มีการหยิบหนังสือออกจากชั้นหนังสือ เพื่ออ่านในห้องสมุด หรือยืมออกจากห้องสมุด ก็ตาม เมื่อมีการนำกลับมาคืน ต้องมีการจัดเรียงขึ้นชั้นให้ถูกต้องตามตำแหน่งดังเดิม

ผู้เขียน มีหน้าที่ในการจัดเรียงหนังสือขึ้นชั้น โดยจะรวบรวมหนังสือที่ผู้ใช้บริการอ่านเสร็จแล้ว และนำหนังสือวางไว้ที่ชั้นพักหนังสือ หรือรวบรวมหนังสือที่อยู่ตามโต๊ะต่างๆ  มาดำเนินการเพื่อเตรียมการจัดขึ้นชั้นหนังสือ โดยแยกเป็น หนังสือภาษาไทยกับหนังสือภาษาอังกฤษ และแยกประเภทของหนังสือก่อนที่จะจัดเรียงขึ้นชั้น

ประเภทของหนังสือจะแบ่งออกเป็น หนังสือทั่วไป หนังสืออ้างอิง หนังสือหายาก งานวิจัย ภาคนิพนธ์ วิทยานิพนธ์ นวนิยาย เรื่องสั้น และหนังสือมุมต่างๆ เช่น มุมพุทธทาสภิกขุ มุมคุณธรรม มุม สสส. เป็นต้น

วิธีการจัดเรียงหนังสือขึ้นชั้น  มีดังนี้

1. จัดแยกประเภทของหนังสือ เช่น

• หนังสือทั่วไปหมวด A – Z  ชั้น 3 , ชั้น 4 , ชั้น 5 (ภาษาไทย / ภาษาอังกฤษ)
• หนังสืออ้างอิง ชั้น 3 , ชั้น 4 , ชั้น 5 (ภาษาไทย / ภาษาอังกฤษ)
• งานวิจัย  (ภาษาไทย / ภาษาอังกฤษ)
• วิทยานิพนธ์  (ภาษาไทย / ภาษาอังกฤษ)
• ภาคนิพนธ์  (ภาษาไทย / ภาษาอังกฤษ)
• นวนิยาย
• เรื่องสั้น
• หนังสือมุมต่างๆ เช่น มุมพุทธทาสภิกขุ  มุมคุณธรรม  มุม สสส.

2. จัดเรียงตามลำดับตัวอักษรของเลขเรียกหนังสือ

การจัดเรียงจะทำการเรียงจากเลขน้อยไปหาเลขมาก เรียงจากซ้ายไปขวา และเรียงจากชั้นบนลงชั้นล่าง โดยดูจากเลขเรียกหนังสือที่สันหนังสือ ดังตัวอย่างและภาพประกอบ

หรือ ถ้าหนังสือชื่อเรื่องเดียวกัน มีหลายฉบับ เรียงตามลำดับฉบับ หรือ Copy ดังตัวอย่างและภาพประกอบ

ตัวอย่างการจัดเรียงหนังสือบนชั้น

ผู้ใช้บริการห้องสมุดที่ชอบเอาหนังสือไปเก็บไม่ถูกที่เดิม ทำให้หนังสือเล่มนั้นยากแก่การค้นหา โดยเฉพาะห้องสมุดขนาดใหญ่ที่มีหนังสือเป็นจำนวนมาก งานหาหนังสือที่หายไปหนึ่งเล่มในบรรดาหนังสือบนชั้นทั้งตึกก็ยิ่งยากเข้าไปอีก แต่งานลักษณะนี้จะไม่เป็นปัญหาต่อไปสำหรับหุ่นยนต์บรรณารักษ์ น่าสนใจทีเดียวค่ะ https://www.thairobotics.com/…/06/30/auross-librarian-robot/

รายการอ้างอิง

sompol.(2559). มาแล้ว หุ่นยนต์บรรณารักษ์ประจำห้องสมุด. จาก https://www.thairobotics.com/2016/06/30/auross-librarian-robot/