ปฏิมากรรมห่านฟ้า (หรือนกหงัง)

จากจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ของ รศ. ดร. ประจักษ์ พุ่มวิเศษ ซึ่งเขียนสื่อสารเรื่อง ปฏิมากรรมนกหงัง แก่บุคลากรของมหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ (มฉก.) และ จากการกล่าวของคุณสมเจตน์ หมู่ศิริเลิศ ประธานเจ้าหน้าที่บริหารและกรรมการผู้จัดการใหญ่ ธนาคารธนชาต จำกัด (มหาชน) ในพิธีส่งมอบปฏิมากรรมนกหงัง ให้แก่มหาวิทยาลัยในวันที่ 25 มีนาคม 2556 ได้กล่าวถึง ปฏิมากรรมนกหงัง สรุปความได้ว่า

“ปฏิมากรรมห่านฟ้า (หรือนกหงัง) ที่เพิ่งจะยกลงจากรถขนย้าย เมื่อเวลา 02:52 น. ของวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2556 ณ. บริเวณสนามหญ้าหน้าอาคารบรรณสาร ใกล้เสาธงตรงสวนลวดลาย ด้านขวามือของรูปเหมือนของ ดร.อุเทน เตชะไพบูลย์นั้น เดิมปฏิมากรรมนกหงัง ตั้งอยู่ด้านหน้าธนาคารธนชาต สาขาสวนมะลิ นับว่าเป็นศูนย์รวมทางจิตใจของพนักงานมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่ครั้งยังเป็นธนาคารศรีนคร ซึ่งประติมากรรมนี้ได้สะท้อนปรัชญา “การเป็นผู้นำที่ดี ความมีระเบียบวินัย ความรักใคร่สามัคคี และการให้ไม่รู้จบ” ที่ ดร. อุเทน เตชะไพบูลย์ ผู้ก่อตั้งธนาคารศรีนครยึดมั่น และใช้เป็นแนวคิดในการบริหารงานพร้อมปลูกฝังให้ผู้บริหารและพนักงานทุกคนนำมาใช้ในการดำเนินชีวิตสืบมาจนกระทั่งเป็นธนาคารธนชาตในวันนี้ แนวคิดนี้ก็ยังคงไม่เปลี่ยนแปลงและพัฒนาก้าวหน้าต่อไป

เมื่อทางมหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ และต้นตระกูลเตชะไพบูลย์ ได้แจ้งความประสงค์มายังธนาคารธนชาต ว่าอยากให้คณาจารย์และนักศึกษาของมหาวิทยาลัยได้มีโอกาสเรียนรู้และซึมซับแนวคิดดีๆ ผ่านประติมากรรมนกหงังนี้ด้วยเช่นกัน และขอความอนุเคราะห์มายังธนาคารขอนำประติมากรรมนกหงังไปตั้งอยู่ใกล้รูปปั้นของท่าน ดร. อุเทน เตชะไพบูลย์ ณ หอศิลป์เฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ เพื่อให้คณาจารย์และนิสิตนักศึกษาใช้ศึกษาประวัติความเป็นมา รวมถึงจะได้นำปรัชญานกหงังมาหล่อหลอมจิตใจ และสานต่อเจตนารมณ์ของท่าน ดร. อุเทน เตชะไพบูลย์ มากที่สุด ธนาคารธนชาตรู้สึกภูมิใจเป็นอย่างยิ่งที่ได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการส่งมอบประติมากรรมชิ้นประวัติศาสตร์ อีกทั้งปรัชญานกหงังยังสอดคล้องกับแนวคิดของธนาคารธนชาต คือ “ริเริ่ม เติมเต็ม” และ “การให้ไม่รู้จบ” ที่ธนชาตใช้เป็นฟันเฟืองในการขับเคลื่อนการทำกิจกรรมเพื่อสังคมอย่างสม่ำเสมอ และการส่งมอบประติมากรรมในครั้งนี้ นับว่าเป็นการ”เติมเต็ม”สังคมให้สมบูรณ์มากขึ้น จึงเชื่อมั่นว่าจะก่อให้เกิดประโยชน์กับนิสิตนักศึกษาและคนรุ่นหลังได้สืบทอดปรัชญาแนวคิด เพื่อจะได้ส่งต่อ “การให้ที่ไม่รู้จบ” สู่สังคมต่อไป

ห่านฟ้า (หรือนกหงัง) เป็นนกที่มีอุปนิสัยน่าทึ่งเป็นเอกลักษณ์แตกต่างจากนกทั่วไป เป็นสัญลักษณ์ของปรัชญาในการดำรงตนและบริหารงาน ดร.อุเทน เตชะไพบูลย์ ได้แก่ ความมีวินัย ความสามัคคี รักหมู่คณะ รู้จักดูแลปกป้องกันและกัน รับผิดชอบต่อส่วนรวมเพื่อให้ภารกิจบรรลุเป้าหมาย ห่านฟ้าบินไปไหนไปเป็นฝูง ไม่แยกทิ้งฝูงออกไป แม้จำนวนห่านฟ้าในแต่ละฝูงจะมีจำนวนมากนับร้อยๆ ตัว แต่เมื่อไปทางไหนก็จะไปด้วยกันทั้งหมดอย่างมีระเบียบวินัยเรียบร้อยสวยงามดีเยี่ยมยิ่งนัก ห่านฟ้าแต่ละฝูงจะบินเป็นอักษร รูปตัว “v” ในภาษาอังกฤษ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของชัยชนะ หรือ ในอักษรภาษาจีน ที่อ่านว่า “เหริน” ในภาษาจีนกลาง หรืออ่านว่า “นั้ง” ในภาษาจีนแต้จิ๋ว หมายถึงคนหรือมนุษย์ โดยมีห่านฟ้าที่เป็นหัวหน้าบินนำไปในตำแหน่งที่เป็นส่วนที่แหลมสุดของตัว “วี” หรือส่วนบนสุดของอักษรตัว “เหริน” ในอักษรจีน ขณะที่บินอยู่บนท้องฟ้า ห่านฟ้าทั้งฝูงจะดูแลกันและกัน จะรักษาจังหวะเวลาและระยะห่างระหว่างกันในแต่ละตัวอย่างสม่ำเสมอ บ่งถึงความสามารถที่ได้มาทั้งจากสัญชาตญาณและจากประสบการณ์การฝึกฝนจนกลายเป็นอุปนิสัยที่รู้จักการตัดสินใจ รู้จักรักษาเวลา รู้จักจังหวะและรู้จักตำแหน่งการวางตน (รู้กาละและเทศะ) เมื่อห่านฟ้าในฝูงเริ่มออกบินเมื่อใด ห่านฟ้าทั้งหมดที่เหลือจะตัดสินใจออกบินร่วมไปกับฝูงทันทีโดยไม่รีรอผัดผ่อน ปรกติห่านฟ้าเหล่านี้เดินทางเพื่อหลบอากาศที่หนาวเย็นในตอนเหนือลงสู่ตอนใต้ที่อบอุ่นกว่า การรู้จักเลือกสถานที่ที่เหมาะสมเพื่อเป็นที่พักอาศัยของสมาชิกทั้งฝูงนับร้อยๆ นั้นสำคัญมาก นับเป็นความสามารถเฉพาะของห่านฟ้า เพราะการจะลงพัก ณ. ที่หนึ่งที่ใดแม้จะเป็นการชั่วคราวก็จะต้องเป็นแหล่งที่มีความอุดมของอาหารมากพอตามธรรมชาติ ในขณะเดียวกันก็ต้องมีความปลอดภัยระดับหนึ่งด้วย แต่กระนั้นโดยอุปนิสัย ฝูงห่านฟ้าแต่ละฝูงก็ยังต้องจัดตั้งหน่วย รปภ.ขึ้นในแต่ละฝูง เพื่อเฝ้าระวังรักษาความปลอดภัยของทั้งฝูงทุกครั้ง ห่านฟ้าไม่ลืมไม่ละทิ้งถิ่นเดิม เมื่อมีโอกาสก็จะกลับถิ่นเดิมเสมอ จะพากันบินกลับเมื่ออากาศทางเหนืออบอุ่นขึ้น การเดินทางทั้งไปและกลับแต่ละเที่ยวนั้นยาวนาน ห่านฟ้านับร้อยๆ ตัวต้องบินร่วมกันไปเป็นระยะทางนับพันกิโลเมตร แน่นอนที่สุดจะต้องพบกับปัญหาและอุปสรรคมากมายหลายประการในระหว่างการเดินทาง แต่ฝูงห่านฟ้าก็มีความอดทนร่วมฝ่าฟันแก้ไขอุปสรรคทั้งหลายที่เกิดขึ้นขณะเดินทางและถึงที่หมายปลายทางทุกครั้ง

ปฏิมากรรมห่านฟ้าชิ้นนี้มีความหมายต่อมหาวิทยาลัยและชาว มฉก.มาก เป็นปฏิมากรรมที่รังสรรค์ขึ้นอย่างวิจิตร จากจิตนาการที่ถ่ายทอดมาเป็นสัญลักษ์ของปรัชญาที่ชื่นชอบของ ดร. อุเทน เตชะไพบูลย์ โดยจิตรกรอเมริกันที่มีชื่อเสียงในรัฐฮาวาย เมื่อสร้างเสร็จใหม่ๆ ก็มีมูลค่านับล้านบาท จากนั้นก็ต้องขนย้ายจากฮาวายมาประเทศไทยเพื่อติดตั้ง ณ. หน้าสำนักงานใหญ่ธนาคารศรีนคร (ธนาคารธนชาตปัจจุบัน) ที่สวนมะลิ และอยู่ที่นั่นเป็นเวลาร่วม 40 ปี ก่อนจะย้ายมาที่ มฉก. เป็นปฏิมากรรมศิลป์ขนาดใหญ่ชิ้นที่สองของ มฉก ถัดจากปฏิมากรรมพระบรมโพธิสมภารซึ่งออกแบบและสร้างขึ้นโดย ศาสตราจารย์ ชลูด นิ่มเสมอ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (ปฏิมากรรม) จาก ดำริของ ดร.อุเทน เตชะไพบูลย์ เช่นเดียวกัน คงมีมหาวิทยาลัยน้อยแห่งมากที่มีปฏิมากรรมขนาดใหญ่ถึงสองชิ้น เมื่อผนวกกับสิ่งทรงคุณค่าอื่นๆ ที่มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติมีอยู่ก่อน ทั้งที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม อาทิเช่น ศาลาหลวงพ่อ 3 พี่น้องหรือศาลาไทย ศาลหลวงปู่ ต้นโพธิ์ทรงปลูก ชื่อมหาวิทยาลัยที่ได้รับพระราชทาน พระมหากรุณาธิคุณที่เสด็จมาทรงเปิดมหาวิทยาลัยและพระราชดำริในวันเสด็จทรงเปิด ความสวยและงามสง่าอย่างมีเอกลักษ์ของอาคารต่างๆ สิ่งแวดล้อมที่ร่มรื่นสวยงาม และพันธกิจเพื่อสังคมโดยไม่มุ่งกำไรของมหาวิทยาลัย ฯลฯ ได้ก่อให้เกิดพลังศรัทธาช่วยยึดโยงจิตและใจของชาว มฉก. ให้ร่วมกันรับผิดชอบปฏิบัติภาระกิจต่างๆ ของมหาวิทยาลัยสำเร็จลุล่วงไปด้วยความเต็มใจ ถ้าเรานำคุณลักษณะที่ดีของห่านฟ้าด้านความรับผิดชอบและความสามารถในการทำงานร่วมกันเป็นทีม มาเป็นสัญลักษณ์เตือนใจแก่ นศ. เพิ่มเติมจากคุณลักษณะอื่นๆ ที่มหาวิทยาลัยได้กำหนดก่อนแล้วในการพัฒนาบุคลิกภาพของนักศึกษา ได้แก่ คุณธรรม 6 ประการ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และเรียนรู้เพื่อรับใช้สังคม ก็จะเสริมให้บัณฑิตของเรามีคุณสมบัติที่พึงประสงค์ไปรับใช้สังคมได้ดียิ่งขึ้นอีก

ในวันที่ 25 มีนาคม 2556 ซึ่งเป็นวันทำพิธีเปิดพร้อมกันกับพิธีรับมอบปฏิมากรรมห่านฟ้าจากธนาคารธนชาตอย่างเป็นทางการ จากวันนั้น เรา (ชาว มฉก.) จะเห็นปฏิมากรรมที่งามสง่าและความหมายชิ้นนี้ได้ทุกวัน เพื่อช่วยเตือนเราถึงความสำคัญของความสามัคคี มีวินัย มีความเอื้ออาทร มีความมุ่งมั่นอดทนร่วมกันฝ่าฟันอุปสรรคสู่ความสำเร็จตามเป้าหมายร่วมกัน”

รายการอ้างอิง
ประจักษ์  พุ่มวิเศษ. (2556). ของดีใหม่อีกสิ่งใน มฉก. จดหมายอิเล็กทรอนิกส์ วันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2556.

ธนาคารธนชาต. (2556). ธนาคารธนชาตร่วมเติมเต็ม…ส่งมอบประติมากรรมนกหงัง. สืบค้นเมื่อวันที่ 13 มกราคม 2559 จาก https://www.thanachartbank.co.th/tbankcmsfrontend/promotiondetailth.aspx?typeid=13&id=532