ท่านที่เป็นผู้อ่านทั่ว ๆไปอาจจะเคยนึกสงสัยว่า วารสาร นิตยสาร   แตกต่างกันอย่างไร เดี๋ยวชื่อนั้นขึ้นต้นด้วยวารสาร อีกชื่อขึ้นต้นด้วยนิตยสาร จริงแล้วทั้งวารสารและนิตยสารต่างก็จัดเป็นประเภทสิ่งพิมพ์ต่อเนื่อง (Serials) เหมือนกัน ผมจะขออธิบายดังนี้ครับ                     

สิ่งพิมพ์ต่อเนื่อง (Serials) เป็นทรัพยากรสารสนเทศประเภทหนึ่ง เป็น สิ่งพิมพ์ที่มีกำหนดออกสม่ำเสมอ เช่น รายสัปดาห์ รายปักษ์ รายเดือน รายสองเดือน ฯลฯ แต่ละฉบับมีหมายเลขแสดงความต่อเนื่อง เช่น ปีที่ (volume) ฉบับที่ (number) วัน เดือน ปีพ.ศ. (ค.ศ.) ไว้ด้วย เนื้อหาในสิ่งพิมพ์ต่อเนื่องประกอบด้วยบทความต่างๆ ที่ให้ความรู้ ข่าวสาร ข้อมูล ในสาขาใดสาขาหนึ่งซึ่งผ่านการวิเคราะห์และสังเคราะห์มาแล้ว ทำให้ผู้อ่านสามารถนำความรู้ที่ได้ไปใช้เป็นข้อมูลในการศึกษา ได้เป็นอย่างดี ซึ่งสิ่งพิมพ์ดังกล่าวนี้ เรียกชื่อว่า วารสาร นิตยสาร และหนังสือพิมพ์

วารสาร (Periodicals) เป็นสิ่งพิมพ์ที่ให้ข้อมูลที่มีเนื้อหาทันสมัย   ทันเหตุการณ์จัดพิมพ์อย่างต่อเนื่อง และมีกำหนดออกที่แน่นอน เช่น  รายสัปดาห์ รายปักษ์ รายปี รายเดือน รายสองเดือน ฯลฯ ซึ่งเนื้อหาจะประกอบด้วยบทความต่าง ๆ วารสารที่ให้บริการในห้องสมุดมี 3 ประเภทได้แก่

1. วารสารวิชาการ (Journal) เป็นวารสารที่ประกอบด้วยบทความวิชาการในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ซึ่งผ่านการวิเคราะห์ หรือสังเคราะห์มาแล้วเป็นอย่างดี เป็นวารสารที่มีประโยชน์สำหรับการศึกษาค้นคว้า เช่น วารสารสถิติ วารสารด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์ วารสารภาษาศาสตร์ เป็นต้น

วารสารวิชาการ

2. วารสารเชิงวิจารณ์หรือวารสารปริทัศน์ (Review) เป็นวารสารที่ประกอบด้วยบทความเชิงวิเคราะห์วิจารณ์ ทำให้ผู้อ่านได้รับความรู้ ความคิด เช่น มติชนสุดสัปดาห์ ผู้จัดการสุดสัปดาห์ เป็นต้น

วารสารเชิงวิจารณ์หรือวารสารปริทัศน์

3. วารสารทั่วไปหรือนิตยสาร (Magazine) เป็นวารสารที่ไม่เฉพาะวิชาการ ให้ความรู้ทั่วไป และบันเทิง เนื้อหาส่วนมากเป็นนิยาย และเรื่องสั้น ส่วนมากจะออกเป็นรายสัปดาห์หรือรายเดือน เช่น นิตยสารสกุลไทย อนุสาร อ.ส.ท. บ้านและสวน เป็นต้น

วารสารทั่วไป

นิตยสาร

4. หนังสือพิมพ์ (Newspaper) เป็นสิ่งพิมพ์ต่อเนื่องประเภทหนึ่ง มีทั้งเป็นภาษาไทย และภาษาอังกฤษ มีกำหนดออกที่แน่นอน เช่น รายวัน รายสัปดาห์ เป็นต้น หนังสือพิมพ์มุ่งเน้นเสนอข่าวที่ทันเหตุการณ์ และเรื่องราวที่กำลังเป็นที่น่าสนใจ ด้านสังคม เศรษฐกิจ การเมือง ธุรกิจ การศึกษา อาชีพ กีฬาบันเทิง ฯลฯ โดยเสนอเนื้อหาในรูปบทความพิเศษ คอลัมน์ต่าง ๆ หนังสือพิมพ์บางประเภทจะเสนอเรื่องเน้นหนักในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เช่น กรุงเทพธุรกิจ เน้นทางด้านธุรกิจ เพื่อสนองความสนใจของผู้อ่านเฉพาะกลุ่มนักธุรกิจ เป็นต้น

หนังสือพิมพ์

ท่านผู้อ่านครับ ผมได้อธิบายตอบข้อสงสัยในใจของของท่านแล้วนะครับว่า ทำไมวารสาร และนิตยสาร ออกเป็นวาระเหมือนกัน แต่ไฉนเรียกชื่อต่างกัน และผมหวังว่าท่านคงเลือกอ่านสิ่งพิมพ์ได้อย่างเหมาะสมและถูกใจของท่านแล้วนะครับ ขอให้ท่านผู้อ่านโชคดีครับ

รายการอ้างอิง:
วาณี ฐาปนวงศ์ศานติ. สารนิเทศกับการศึกษาค้นคว้า. คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 2539. หน้า 57-59.