ถอดรหัสความหมายภาพมงคลตรุษจีน บรรยายโดย ดร.เจษฎา นิลสงวนเดชะ อาจารย์ประจำคณะมนุษยศาสตร์และประยุกต์ศิลป์ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย เมื่อวันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2563 ณ ห้อง 1111 C ชั้น 11 อาคาร ซี.พี.ทาวเวอร์ ถ.สีลม กทม. จัดโดย อาศรมสยาม-จีนวิทยา วิทยากรได้นำภาพมงคลต่าง ๆ มาเป็นตัวอย่าง และกล่าวถึงที่มาของภาพ ซึ่งภาพมงคลของจีนแต่ละภาพ ล้วนต้องมีความหมาย
ภาพมงคล (จี๋เสียงถูอ้าน (ถูอ้าน = ภาพ)) คือ ภาพที่เป็นศิริมงคล สิ่งที่นำมา เพื่อความเป็นมงคล ของจีนต้องนำมาในสิ่งที่ต้องการ คำว่า จี๋เสียง เริ่มใช้สมัยจ้านกว๋อ จนถึงสมัยราชวงศ์ถัง เป็นเรื่องราวความสุข วาสนา มงคล กุศลธรรม คำว่า เสียง เป็นมิติหมายแห่งความปิติยินดี เฉลิมฉลอง มีความหมายเหมือนกับภาษาไทย คือ สิริมงคล เหตุที่นำมาซึ่งความเจริญ ภาพวาดมงคลนี้ ใช้ติดในเทศกาลตรุษจีน เป็นภาพงานฝีมือ ใช้เวลาในการวาด 4-5 เดือน จึงมีราคาสูง กลายเป็นของขวัญล้ำค่า ภาพที่ติดให้เห็นทั่วไป มักจะเป็นภาพพิมพ์จากภาพวาด ภาพเหล่านี้แฝงอยู่ในชีวิตประจำวันของจีน ไม่ว่าจะเป็นข้าวของเครื่องใช้ ลายผ้า ภาพวาด ลายตุ๊กตา ลายกระเป๋า ภาพมงคลของจีน ภาพต้องมีความหมาย ความหมายต้องเป็นมงคล ภาพที่เป็นมงคล ต้องมีมงคล 4 ประการ คือ ฟู่ (ทรัพย์สินเงินทอง) กุ้ย (ล้ำค่า มีค่ามาก) โซ่ว (อายุยืนยาว) สี่ (ยินดี)
คนจีนทำความสะอาดบ้านแล้วจะหาซื้อภาพ (ภาพที่วาดในกระดาษ (เหนียนฮว้า = จื่อฮว้า)) มาติด ประดับประดา เนื้อหายุคแรกจะเป็นเทพเจ้า เช่น เทพทวารบาล เพื่อป้องกันสิ่งที่ไม่ดีเข้ามา ติดที่หน้าพระราชวัง พระตำหนักต่างๆ
วิทยากรได้นำภาพจากหมู่บ้านหยางหลิ่วชิง (หยาง คือ ต้นหยาง หลิ่วชิง คือ มีความเขียวขจี) เมืองเทียนจิน อยู่ใกล้ปักกิ่ง เป็นหมู่บ้านที่ทำภาพวาดทั้งหมู่บ้าน ทุกบ้านมีความถนัดในการวาดภาพ ลงสี ระบายสี แต่ทุกวันนี้ ก็จะลดน้อยลง มีกระดาษ ที่ใช้เขียนพู่กันจีน สารส้ม ใส่ในสี เพราะสีจะไม่หลุดง่าย น้ำหมึก สีหลากหลาย เน้น ยี่ห้อตราหัวม้า เพราะคงทน สีฉูดฉาดสวยงาม
ขั้นตอนการทำมี 5 ขั้นตอน ดังนี้
- การร่างเป็นลายเส้น
- แกะสลัก
- พิมพ์
- ลงสี
- ใส่กรอบโชว์ ขาย
ทั้งนี้สามารถติดตามชมการบรรยายได้ที่
คลิปบรรยาย
หรือ https://www.youtube.com/watch?v=DCU5Y6m_hQE
ภาพของหยางหลิ่วชิว ที่วิทยากรนำมาเป็นตัวอย่างในการบรรยายถึงความหมายของภาพมีเป็นจำนวนมาก พร้อมเกร็ดความรู้ต่าง ๆ โดยภาพของหยางหลิ่วชิว จะใส่ความต้องการ ความปรารถนาลงไปในภาพ ทั้งนี้ ขอยกตัวอย่าง โดยสังเขป
- การมีทายาทสืบสกุล เนื้อหาจึงเป็นภาพเด็กเล็ก ๆ มีความสมบูรณ์ ถือของมงคลต่าง ๆ
- การอวยพร ให้ประสบผลสำเร็จ แต่ต้องมีความมานะพยายาม เหมือนปลาที่จะต้องกระโดดข้ามผ่านไปให้ได้ เป็นภาพที่เป็นมงคลมาก
ความหมายของภาพ จะเกิดจากการใช้
1. คำพ้องเสียง เช่น ลู่ (หมายถึง กวาง และ ลก (ฮก ลก ซิ่ว)) เหอ (แปลว่า กล่อง หรือ ความสมัครสมานสามัคคี)
2. ความหมาย เช่น ดอกโบตั๋น (สื่อความหมายในด้านความร่ำรวย) ท้อ (อายุยืนยาว) ทับทิม (ทายาทสืบสกุล) ต้นสน (อายุยืนยาว) นกกระเรียน (อายุยืนยาว)
3. ตัวอักษร เช่น ซื่อจี้ผิงอาน เหอเจี้ยควอเล่อ (ครอบครัวสนุกสนาน) จาวฉายจิ้นเป่า (เรียกทรัพย์เข้าบ้าน)
ดังนั้น ภาพมงคลตรุษจีน (เหนียนคว้า) นั้น จะทำให้ทราบถึง ขนบธรรมเนียมประเพณีจีน รู้ความเป็นมาของคนจีน ต้องการอะไร และได้รสชาติการฉลองตรุษจีนจากภาพ
รายการอ้างอิง
เจษฎา นิลสงวนเดชะ. (2563). ถอดรหัสความหมายภาพมงคลตรุษจีน. การบรรยาย เมื่อวันที่ 15 มกราคม 2563 ห้อง 1111 C ชั้น 11 อาคาร ซี.พี.ทาวเวอร์ กรุงเทพฯ.
หมายเหตุ ขออภัยหากมีการอ่านเสียงภาษาจีนผิดเพี้ยน
