ศูนย์บรรณสารสนเทศมีบริการทรัพยากรสารสนเทศให้แก่ผู้ใช้ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นหนังสือ เมื่อกาลเวลาผ่านไป ด้วยจำนวนการยืม สภาพการหยิบจับหนังสือ หรือสภาพแวดล้อมของห้องสมุด หนังสือมีการชำรุด เช่น ปกขาด สันหนังสือชำรุด เป็นต้น  การซ่อมแซมหนังสือจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อเป็นการรักษาและบำรุงทรัพยาการสารสนเทศให้มีสภาพที่สมบูรณ์ สามารถบริการให้ผู้ใช้ได้ศึกษาค้นคว้าได้ต่อไปอีกนาน

บทความนี้จึงขอแนะนำการซ่อมหนังสือ ประกอบด้วย

เครื่องมือและอุปกรณ์ซ่อมหนังสือ

1. กาว
2. แปรงทากาว
3. กระดาษแข็งสำหรับทำปกเบอร์ 12
4. กระดาษปอนด์รองสันปก
5. ผ้าดิบหรือผ้ามุ้ง
6. ผ้าแล็คซีน
7. กระดาษแล็คซีน
8. ผ้าคิ้ว
9. มีดคัตเตอร์
10. สว่านไฟฟ้าสำหรับเจาะรูหนังสือ
11. เครื่องอัดหนังสือ
12. เข็มขนาดใหญ่สำหรับเย็บหนังสือ
13. ด้าย cotton สำหรับเย็บหนังสือ

ขั้นตอนการซ่อมหนังสือ

1. เมื่อได้หนังสือที่ต้องการซ่อมแซมแล้ว หนังสือบางเล่มจะมีสภาพ หน้าปกขาด สันชำรุด จะต้องฉีกปกหนังสือออกจากตัวเล่ม ทั้งด้านหน้า – หลัง และตรงสันหนังสือจะมีเศษกาว ให้ใช้มีดคัดเตอร์ตัดออกให้หมด

นำปกหนังสือออกจากตัวเล่ม

2. นำหนังสือไปเจาะรูด้วยสว่านไฟฟ้า 5-6 รู ห่างจากขอบบน และขอบ ล่าง 1 นิ้ว และห่างจากขอบหนังสือด้านซ้าย 0.5 นิ้ว

เจาะรูหนังสือ

3. วิธีการเย็บสันหนังสือด้วย ด้าย cotton โดยการเย็บสันหนังสือจะทำคล้าย ๆ กับการเย็บผ้าสอดเข็มขึ้นลง สลับ ไปมา ตามรูที่เจาะไว้ ที่สำคัญจะต้องดึงด้ายให้ตึงและแน่นพอ เพื่อไม่ให้ตัวเล่มของหนังสือหลุดออกจากกันและเพื่อป้องกันความเสียหายของหนังสือ

การเย็บสันหนังสือ

4. ทากาวที่สันหนังสือด้านหน้า-หลัง นำกระดาษปอนด์มาติดทับ เพื่อเป็นใบรองปกหนังสือ โดยจะใช้กระดาษปอนด์ 2 คู่

ติดกระดาษปอนด์หรือใบรองปกหนังสือ

5. ติดผ้าคิ้วด้านบน – ล่างของสันหนังสือ

ติดผ้าคิ้ว

6. ทากาวที่ขอบสัน ทั้งด้านหน้า – หลัง และนำผ้ามุ้งมาติด เมื่อติดผ้ามุ้งเรียบร้อยแล้วต้องว่าง พักสันหนังสือไว้ให้กาวแห้ง

ติดผ้ามุ้ง

7. การทำปกแข็งเสริมหนังสือ โดยจะต้องตัดกระดาษแข็งเบอร์ 12 ให้ใหญ่กว่าตัวเล่ม 2 แผ่น นำกระดาษแล็คซีนมาวัดและตัดให้เท่ากับกระดาษแข็ง ทั้ง 3 ด้าน  และทากาวที่กระดาษแล็คซีน นำไปติดที่ปกแข็งให้พอดีกับขอบกระดาษแข็งให้สวยงาม

ติดกระดาษแล็คซีน

8. นำกระดาษแข็งมาตัดให้มีความกว้างเท่ากับสันตัวเล่มหนังสือ และความยาวเท่ากับปกแข็งที่ใหญ่กว่าตัวเล่มที่ ต่อมาตัดผ้าแล็คซีนให้เท่ากับปกแข็ง โดยเว้นระยะขอบล่าง -บน ไว้สำหรับพับ 1 นิ้ว

ติดผ้าแล็คซีน

9. ขั้นตอนการประกอบปกแข็งกับสันหนังสือเข้าด้วยกัน โดยทากาวที่ผ้าแล็คซีนและนำปกแข็งมาว่างทับทั้ง ด้านซ้าย – ขวา เว้นระยะห่างระหว่างสันกับปกประมาณ 1 ซม. และพับผ้าแล็คซีนทั้งด้าน บน -ล่างเข้า ติดทับปกแข็งเพื่อความสมบูรณ์ของการเสริมปก หลังจากนั้นรีดกาวและเช็ดทำความสะอาดให้เรียบร้อย

การประกอบปกแข็ง

10. การประกอบตัวเล่มกับปกแข็ง โดยทากาวที่ปกแข็งด้านใน ทั้งปกหน้า – หลัง และนำตัวเล่มหนังสือมาติดเข้าด้วยกัน

การประกอบตัวเล่มกับปกแข็ง

11. นำหน้าปกของหนังสือที่ฉีกไว้ตั้งแต่ขั้นตอนเรก มาตัดขอบให้สวยงาม และนำไปติดกับตัวเล่มที่ประกอบแล้ว ทั้งด้านหน้า – หลัง

ติดหน้าปกหนังสือ